Problem kota nadpobudliwego

Koty to zwierzęta ciekawskie i eksplorujące. W naturze sporo czasu poświęcają na patrolowanie swojego rewiru wchodzącego w jego skład terytorium. Aby jeść – muszą polować, co również wymaga ruchu i wysiłku. Co zatem dzieje się z tą energią w czterech ścianach? Bywa, że szuka ona ujścia i to dość intensywnie.

Kocia aktywność i jej specyfika

Analizując kocie zachowania związane z aktywnością trzeba pamiętać, iż fakt wprowadzenia się kotów do ludzkich domów nie zmienił wiele ani w ich potrzebach dotyczących ruchu, ani w instynktach, które po części tym kierują. Koty nadal pozostały małymi drapieżnikami bez skróconego łańcucha łowieckiego, co oznacza, że pomimo otrzymywania regularnych i zbilansowanych mięsnych posiłków, nadal mogą wykazywać potrzebę polowania.

Do realizacji tych zachowań koty zazwyczaj wybierają swoje naturalne pory aktywności, a więc wieczór, noc i poranek. Są to tzw. zwierzęta zmierzchowe, które aktywizują się przede wszystkim na styku dnia i nocy. Co ciekawe koci węch, który jest istotnym zmysłem podczas polowania, staje się najczulszy właśnie wieczorami, co ma związek z różnicą temperatur pomiędzy gruntem a powietrzem. Wtedy też polowanie staje się łatwiejsze i ma większe szanse powodzenia.

Kocia aktywność w domu to nie tylko polowanie. To również często biegi, skoki, szaleńcze gonitwy przez mieszkanie – bez zważania na stojące na kociej drodze przeszkody takie jak meble, bibeloty czy zmienne fragmenty otoczenia (np. kubek z herbatą, wazon itp.). Bywają też koty, które galopują po zakończonej wizycie w kuwecie (dotyczy to szczególnie wydalania kału) i nie musi to wcale oznaczać jakiegoś problemu – taka kocia natura.

Zachowania ruchowe są też ściśle powiązane z wiekiem. Wiadomo, że najaktywniejsze są koty do ukończenia 1 roku życia, kiedy to występują tylko 2 stany aktywności: albo maluch śpi, albo szaleje po domu. W teorii zachowania te powinny stopniowo słabnąć do ukończenia przez zwierzę 2 roku życia i osiągnięcia tym samy stanu dojrzałości psychicznej. Fakty są jednak takie, że wpływ na zachowania ruchowe ma także charakter konkretnego zwierzaka oraz jego geny i ewentualnie rasa. Nikt o zdrowych zmysłach nie będzie przecież oczekiwał od dwuletniego bengala czy rexa stateczności i leniwego wylegiwania się na kanapie. Także mamy tu wiele elementów składowych.

Normalność czy problem?

W wielu przypadkach opiekunowie uważają swoje koty za nadpobudliwe - zupełnie niesłusznie. Naturalna aktywność tych zwierząt, która nie zawsze jest skorelowana z naszymi porami działania, oraz intensywne zachowania ruchowe powodują, że koty (zwłaszcza młode i energiczne) dostają łatkę zwierząt z nadpobudliwością. Tymczasem ich zachowania bardzo często nie noszą znamion zaburzenia behawioralnego, lecz są to tzw. reakcje prawidłowe nieakceptowane przez opiekuna. Z tego też powodu jako takie nie podlegają typowej pracy behawioralnej, której celem jest ustalenie podłoża, a następnie przepracowanie problemu, aż do jego możliwie jak najlepszego rozwiązania. W tym wypadku jednak nie ma jako takiego problemu!

Kiedy zatem ów problem jest? Kiedy aktywność, którą przejawia zwierzę, uniemożliwia mu prawidłowe funkcjonowanie w ujęciu rytmu dobowego, przede wszystkim zaburzając proporcję snu.

Charakterystyka nadpobudliwości

W ludzkiej medycynie od ok. 140 lat dysponujemy terminem ADHD, który oznacza zespół nadaktywności psychoruchowej z jednoczesnym deficytem uwagi. ADHD prowadzi w dużej mierze do problemów z nauką, rozwojem i budowaniem reakcji społecznych, podczas gdy zwierzęta „nadpobudliwe” zazwyczaj są po prostu nadmiernie reaktywne. Oznacza to, że nawet pozornie błahe bodźce (dźwięki, zapachy, stymulacja środowiskowa) mogą łatwo rozemocjonować takie zwierzę do tego stopnia, że będzie ono miało problemy z wyciszeniem się, a w rozwiniętych przypadkach nawet ze snem. Zatem bardzo ważne jest dbanie o stabilne i spokojne środowisko u takiego kota, aby nie „nakręcać” go do aktywności, pogłębiając problem.

Metody pracy z nadpobudliwym kotem

Po dobór odpowiednich metod pracy z pupilem najlepiej zgłosić się do behawiorysty, który odwiedzi zwierzę w domu i na podstawie wywiadu z opiekunem oraz obserwacji dobierze odpowiednie sposoby na łagodzenie napięcia i zwiększenie poczucia spokoju. Często dobre efekty przynoszą takie elementy jak rutynizacja kociego dnia, ograniczenie bodźców dźwiękowych w kocim domu, praca z zabawkami węchowymi oraz łagodne suplementy, w tym preparat z melatoniną, która reguluje rytm snu i czuwania u zwierząt. Należy jednak pamiętać, że każdy zwierzak jest inny, dlatego ostateczny plan działania powinien być zawsze układany indywidualnie, w dostosowaniu do potrzeb pacjenta.

Podsumowanie

To, że kot jest mocno aktywny wcale nie musi oznaczać nadpobudliwości. Często to efekt nieskanalizowanej energii, która w ten sposób szuka ujścia. Zastanówmy się ile uwagi w ciągu dnia poświęcamy naszemu pupilowi, jakie zabawy mu proponujemy i jakie zadania przed nim stawiamy?